Wcielenie się w rolę Sowy w „Dziadach” Mickiewicza było niezwykłym aktorskim doświadczeniem, zarówno na poziomie duchowym, jak i emocjonalnym. Sowa to duch kobiety, która - z braku pomocy dziedzica - zamarzła ze swoim dzieckiem. Aby wcielić się w postać Sowy, dręczącej ducha nieczułego bogacza, musiałam zrozumieć pobudki kierujące jej zachowaniem… To duch, który poprzez nienawiść do swojego pana odbiera sobie możliwość zbawienia. Sowa nie odnalazła nieba, nie szuka też pomocy u ludzi. Pozostaje z negatywnymi uczuciami, których doświadczyła za życia. Gdyby tylko zdołała przebaczyć, mogłaby się wyzwolić. Jednak nie potrafi tego zrobić. Jest nie tylko katem ducha dziedzica, ale

i ofiarą własnych uczuć…

​

Święto Dziadów to tysiącletnia historia i korzenie

w tradycji słowiańskiej, czas kontaktu ze zmarłymi, dialog z duszami, które z różnych powodów nie przeszły na „drugą stronę”.  Światło i jadło, zaklęcia i niezłomna wiara słowiańskich kapłanów w dialog z duchami, wszystko to miało pomóc zjawom w przedostaniu się do nieba. 

Po przyjęciu przez Słowian chrześcijaństwa wiele z tych symboli zostało zaadaptowanych do dzisiejszych tradycji kościoła katolickiego.

​

Analizując prasłowiańskie tradycje Dziadów, przychodzi mi na myśl latynoskie święto „Día de los Muertos”

(w tłumaczeniu: Dni Zmarłych), wywodzące się z Meksyku. To święto łączy tradycje różnych ludów Mezoameryki, Majów, Azteków… i hiszpańskich konkwistadorów.  To hiszpańscy misjonarze połączyli zwyczaje Indian

z katolickim obrządkiem, kiedy zdecydowali się na przyjęcie katolicyzmu.  

Podobnie jak w Ameryce Południowej tradycje i obrzędy słowiańskich Dziadów, zostały zaadoptowanie

w katolickich obchodach Wszystkich Świętych.

Dziady i Día de los Muertos były i nadal są obchodzone

w tym samym czasie, na początku listopada. W obu obrzędach, słowiańskim i meksykańskim, obecne są te same symbole: światło, specjalne jedzenie i kwiaty, ale najważniejsze jest nawiązanie kontaktu z duszami zmarłych.

​

Latynosi celebrujący „Día de los Muertos” wierzą, że przez trzy dni od 31 października do 2 listopada dusze zmarłych mają „otwarte drzwi” do kontaktu z żyjącymi. Meksykanie budują ołtarzyki dla swoich zmarłych, umieszczają na nich zdjęcia-zaproszenia bliskich (również zwierząt)

i otwierają przejście z zaświatów za pomocą specjalnego kwiatka cempasúchil (polska pomarańczowa aksamitka), wierząc, że właśnie te pomarańczowe kwiaty są kwiatami duszy.

Kolejnym elementem obecnym na ołtarzach jest ulubione jedzenie tych, którzy odeszli. Ta forma miłości jest bardzo podobna do Dziadów, gdy nasi przodkowie starali się nakarmić zagubione dusze i tym sposobem pomóc

w rozwiązaniu ich problemów.

​

Nie ma ograniczenia w różnorodności potraw. Na ołtarzykach moich przyjaciół widziałam nawet burgery

z Mc Donald’s, jednak najbardziej typową potrawą jest kurczak ze specyficznym sosem mole. Po dniach świętowania jedzenie ofiarne jest wyrzucane…

​

Bardzo ważną rolę symboliczną zarówno w tradycji Dziadów, jak i Día de Muertos odgrywa też Światło, symbolizujące nadzieję na życie wieczne i pamięć o tych, którzy odeszli. Łączy świat żywych i umarłych, dzieci (pierwszy dzień obrzędów) i dorosłych (pozostałe dwa dni). Podobnie jest u Mickiewicza – duchy dzieci pojawiają się jako pierwsze. Dopiero później zapraszane są duchy zmarłych przodków, by udzielały rad, przepowiadały przyszłość, wspierały żyjących członków rodu.

Kiedyś Dziady, Dia de Muertos, Wszystkich Świętych, Zaduszki to dla jednych pamięć, dla innych wiara, dla jeszcze innych duchowość w zupełnie innym wymiarze… Wszystko to łączy pokolenia i kultury w jakikolwiek sposób.  

Edyta Luckos